$type=slider$cate=5$meta=0$cate=4$show=home$rm=0

MURAT’IN DÜŞÜ, LAMBORGHİNİLER VE DÜNYAYI DEĞİŞTİREBİLMEK…[1]

“Teröristlerin alışveriş yapmamızı engellemesine izin veremeyiz.” [2] Adı -diyelim ki- Murat. 15-16 yaşlarında. Bebekliğini bildik...


“Teröristlerin alışveriş yapmamızı
engellemesine izin veremeyiz.”[2]

Adı -diyelim ki- Murat. 15-16 yaşlarında. Bebekliğini bildiklerimizden. Egeli bir köy çocuğu. Akranı delikanlıların çoğu gibi, okulda dikiş tutturamıyor. Buna pek aldırır gibi de gözükmüyor; döne döne aynı sınıfları okumasına, öğretmenlerle, idarecilerle sık sık takışmasına karşın hâlen okula gidiyor olmasının iki nedeninden biri onun aslında çok zeki, çok parlak bir çocuk olduğuna iman eden annesinin ve büyükannesinin ısrarlarını boşa çıkarmamak… İkincisi ise, tabii “öğrencilik” statüsünün babasının marangoz atölyesindeki zorlu çıraklıktan kaçarak kankalarıyla aylaklık etmesine olanak sağlaması.
“Ne olacak bu işin sonu, Murat?” diye sorduğumdaysa yanıt hazır: “Sibel Nene (köyün tüm çocukları için biz Temel Dede ve Sibel Nene’yiz), planım hazır: 18 yaşımı bitirdiğimde hemen bankadan 2-3 milyarlık kredi çekeceğim; bir galeri açıp araba satacağım. Ama öyle Vosvos, Renault, Citroen gibi “dandik” arabalar değil; Lamborghini, Jaguar, Ferrari filan…”
İçinde yaşamak zorunda bırakıldığımız dünyanın “ahlâksızlığı”nın veciz bir özeti. İki bakımdan ahlâksızlık: Birincisi, okusa da okumasa da yaşamı boyunca açlıktan belki biraz daha fazlasına yazgılı bir köy yeniyetmesine hayalini kurduracak bir dünyanın gerçekten de var oluşu… ‘Oxfam’a 2016 yılında dünyanın en zengin yüzde 1’inin servetinin geri kalan yüzde 99’unkine eşitleneceği öngörüsünde bulunduran,[3] ve 2016’da bu öngörünün gerçekleştiğine tanık olduğumuz, ya da, dünyanın en zengin 8 kişisinin toplam 426 milyar dolarlık servetinin, dünyanın yoksul yarısının, yani 3.6 milyar kişinin elindeki miktarla eşit olduğu[4] bir dünya…
Öyle bir dünya ki, en zengin yüzde bir, yolculuğa çıktığında geceliği 15 bin dolarlık otellerde konaklıyor, bir milyon dolar değerinde elmas süslü Chanel saatine bakarak veriyor randevularını. Manhattan’da 90 milyon dolara satılan dairesinde ikamet ediyor, 7.5 milyon dolarlık altın kaplama Lamborghini’siyle dolanıyor kentin caddelerinde.[5] Otomobilinden indiğinde yere bastığı ayakkabının markası: Testoni; 38 bin dolara satılıyor. Gözlerini güneş ışıklarından 380 bin dolarlık Dolce&Gabana’yla koruyor; 890 bin dolara Stuart Hughes’dan giyiniyor.
Parti verdiğinde şişesi 2’şer milyon dolara satılan, şişesi elmas kakmalı Gout de Diamants şampanyası ya da Henry IV Dudognon Heritage konyağı ikram ediyor konuklarına.. Tatile çıktığında, özel jetinin ya da 1.5 milyar dolarlık Eclipse yatının rotasını gecesi 11 bin dolara, tümüyle kendisine ait kılabileceği Cayo adasına (Belize) doğru kırıyor… Ya da 10 ila 50 milyon dolara satın aldığı kendi adasına[6]…
Tüm bunlar olurken, dünyanın en yoksul yarısı, 3.5 milyar kişi bir gün daha hayatta kalabilmek için canını dişine takmış, çırpınıyor: Dünya Sağlık Örgütü (WHO), günde 16 bin, yani saatte yaklaşık 750 çocuğun yoksulluktan kaynaklanan nedenlerden (yetersiz beslenme, içilebilir suya, sağlık hizmetlerine erişimsizlik) dolayı yaşamını yitirdiğini bildiriyor, örneğin. Yine Dünya Sağlık Örgütü, 7 milyarlık dünya nüfusunun 2 milyar 400 milyonunun günde 2 dolardan, 1 milyar 300 milyonunun ise 1.25 dolardan az bir gelirle yaşamak zorunda olduğunu; 2 milyarının kanalizasyon sistemine, 1 milyarının ise temiz içme suyuna erişemediğini, 870 milyonunun gece yatağa aç girdiğini, 800 milyon yetişkinin okuma yazma bilmediğini kaydetmekte.[7] Enerji koridorların denetleme, kaynaklarını yağmalama hırsının körüklediği savaşlardan, şiddetten, açlıktan kaçan on binlerce Ortadoğulu, Afrikalı, Asyalı sığınmacı, umut tacirlerince tıkış tıkış dolduruldukları şişme botlarda Akdeniz’e dökülüyor… Avrupalı sahil güvenlik görevlilerinin, plajlarda serinleyen tatilcilerin kayıtsız bakışları altında…
Ne ki, “yeni” süper-zenginler, har vurup harman savurdukları dünyanın kendileri için de bir tehdit oluşturduğunun bilincindeler. Paralarını yalnızca ultra lüks bir yaşam ve gösterişe değil, aynı zamanda felaket senaryolarına hazırlanmaya da harcıyorlar: Kimliklerinin koruma altına alındığı panik odaları ve aylarca, yıllarca yetecek yiyecek ve suyun depolandığı, hizmetkârları hazır yüksek güvenlikli binalar; bedeni, ya da (daha düşük bir fiyatla) en azından baş kısmını dondurarak ölümsüzlüğü güvence altına alma çabaları; uzmanların ölüm korkusuyla başa çıkmaya yardımcı olmak üzere Brezilya cangıllarında Ayahuasca şamanlarıyla ayin ayarlamaktan, evlerde kıyamet simülakrlarına dek çeşitli paketler sunduğu ölüm korkusunu yenme seansları[8], ya da kaynaklarının ve sürdürülebilirliğinin büyük bir hızla tükenmesine yol açtıkları dünyadan kaçıp giderek başka bir gezegene (örneğin Mars’a) yerleşme planları, Ay ya da Mars’tan arazi satın alma girişimleri[9]…
Evet, bu ahlâksızlığın birinci boyutu: Servetleri elinden alınıp orta hâlli bir yaşam sürmeye mahkûm kılınsalar, el konulan varlıklarıyla dünyanın aç ve yoksul yarı nüfusunu ömür boyu insanca bir yaşama kavuşturmaya yetecek bir avuç dolar trilyonerinin, hafsalaya sığmayacak şaşaa içinde yaşıyor ve ölüyor[10] olması…
Ancak ahlâksızlığın ikinci bir boyutu da var… Sanırım etkisi daha ölümcül: 15 yaşında geleceksizliğe mahkûm köy delikanlısına yeryüzündeki bu zincirinden boşanmış adaletsizliğe öfke duyacak, tepki koyacak yerde dünyanın iliğini, kemiğini sömüren bir avuç asalağa özendiren ahlâksızlık… Bu ikinci ahlâksızlık üzerinde durmakta yarar var.
Baudrillard Marksist kuramın temel zaafının nesnelerin üretimi, üretim araçlarının üretimi üzerine temellenmesi olduğunu, oysa zamanımızı karakterize edenin, eksenin tüketim araçlarının üretimine, ya da “bir gösterge olarak meta ve bir meta olarak göstergenin eşzamanlı üretimine” kaymış olması olduğunu belirtir.[11] Baudrillard’a göre günümüzde (kapitalist) toplum tüketicilerin gereksinim ve taleplerinin değil, aşırı üretken kapasitenin güdümü altındadır. “Çağdaş kapitalizmin temel çelişkisi… neredeyse sınırsız bir üretkenlik ile ürünü sarf etme gereksinimi arasındaki çelişkidir. Bu aşamada yalnızca üretim mekanizmasını değil, tüketici taleplerini de kontrol altına almak sistem açısından hayatî hâle gelir.”[12]
Bu gereksinim doğrultusunda oluşturulan tüm bir tüketici-denetimi mekanizmasının işleyişi sonucu, tüketim nesneleri gereksinim karşılayıcı özelliklerini yitirecek, birer “kimlik göstereni”ne dönüşeceklerdir. Baudrillard’a göre bu, postmodern lingüistikteki gösteren ile gösterilenin birbirinden kopması eğilimine denk düşmektedir; Baudrillard’a göre “tüketim toplumu”nu, nesnelerin maddi nitelikleri ve işlevlerine göre sunulduğu önceki dönemden ayırt eden, yaşam tarzı ve toplumsal yaşamdaki konumla ilgili göstergelere dönüşmüş olmalarıdır.[13]
Aslına bakarsanız, günümüzde post- ya da neo- ön-takılı Marksistlerin hemen tümü, neoliberal ideologlarla birlikte, günümüz dünyasını karakterize eden temel özelliğin üretimden çok tüketim olduğu kanısındadır.[14]
“Postmodern toplumumuz, bir tüketim toplumudur,” diyor örneğin Z. Bauman. “Tüketim toplumu dediğimizde, toplumun tüm üyelerinin tüketici olduğu ayrıntı ve yerleşik durumundan daha öte bir şey kast ediyoruz - tüm insanlar, üstelik yalnızca insanlar değil, zamanın behrinden beri tüketici olagelmişlerdir. Kast ettiğimiz şey bizimkinin, öncellerimizin modern toplumunun, sınai evresinde bir ‘üretici toplum’ olduğu gibi, derin ve aslî anlamda bir “tüketim toplumu” olduğudur.”[15]
Bauman, dahası her şeyin uçuculaştığı, gelgeç bir karakter yüklendiği, “katı olan her şeyin buharlaştığı” bu yeni, postmodern zamanlarda tüketim nesnelerinin birey için bir “kimlik” göstereni olduğu kanısındadır. Günümüz dünyası, artık sınaî kapitalist toplumdan farklı bir işleyiş sergilemektedir: işler sabit süreli, geçici, arızî ve esnektir. Bu nedenle, “iş temelinde yaşam boyu bir kimlik inşa edebilme olasılığı insanların büyük çoğunluğu için… ölmüş ve gömülmüştür.”[16] Günümüzde insanların kimlikleri sınıf, toplumsal cinsiyet, evlilik, aile gibi göreli sabit roller tarafından çok, bireysel temelde ve tüketim tarafından belirlenmektedir.[17] Yani son web sitelerinde sörf yapmak, “in” tatil mekânlarına gitmek, iPod’lardan indirilmiş müzik dinlemek, akıllı telefona sahip olmak, saçına şekil vermek, marka spor ayakkabılarıyla dolaşmak, gözde restoranlarda yemek yiyip moda mekânlarda takılmak, spor salonlarında boy göstermek… Bunlar insanların dolayımsız ihtiyaçlarını karşılamaktan çok, çevrelerinden “kabul” görecek bir kimlik inşa edebilmek için tükettikleri mal ve hizmetlerdir.[18]
Ve günümüz “tüketim toplumu”, “hedonistik bir ahlâk”la tanımlanmaktadır: Max Weber’in “püriten ahlâk”la tanımladığı “üretim toplumu”nun tersine… Çünkü (yine Baudrillard’a göre, tüketim ve tüketicilik gereksinim, arzu hatta zevk nosyonuna denk düşmemektedir; zira tüketilen artık maddî nesnenin kendisi değil, göstergedir: göstergeler ihtiyaçları karşıla(ya)maz[19]… Bu nedenledir ki akıllı telefonlarının ya da otomobillerinin ya da bilgisayar oyununun bir üst modeli çıktığında, elindekini çöpe fırlatıp, onu edinmek için çırpınır durur insanlar… Bu açlık, bu susuzluk, giderilememeye yazgılıdır! Çünkü “nihayetinde tüketim bastırılamayan bir yoksunluk üzerine temellenmektedir.”[20]
Yeni Sol’un “tüketim toplumu” üzerine teşhis ve saptamalarını paylaşmamak mümkün değil. Bize kapitalist toplumdaki yabancılaşma üzerine derinlemesine düşünmeye olanak verecek malzemeyi sağladıklarına kuşku yok. Ancak eleştirel bir yaklaşım gerekiyor.
İki nedenle “eleştirel”: Öncelikle, post-Marksist yazarların “tüketim toplumu” kurgusu, “sanayi-sonrası” Kuzey toplumlarına münhasırdır. Ve dünyanın (müreffeh Kuzeylilerin tükettiklerini üreten) “lanetlilerini” ısrarla görmemektedir.
Doğrudur, 1970’lerin sonu, ve 80’lerde devreye giren neoliberal ekonomik programlarla birlikte “paslı kuşağın” emeğin bol, boğaz tokluğuna çalışmaya razı ve örgütsüz olduğu, rüşvete bağlanan, halklarının iliğini sömüren yöneticileri çevre kirliliğini vb. dert edinmeyen, kaynakları bol, vergileri düşük, denetimsiz Güney ülkelerine kaydırılması, Kuzeyli işçi sınıfının “deregülarize” edilmesi, örgütsüzleştirilmesi, esnek zamanlılaştırılmasıyla birlikte, bildiğimiz mavi tulumlu işçi sınıfı gözlerden silindi. Devasa AVM’leri, on-line alış veriş âlemiyle Kuzey, uçsuz-bucaksız bir tüketim sahnesine dönüştü. Ancak marketlerin raflarındaki tüketim nesnelerini bir üreten var: Endonezya’nın izbe ter atölyelerinde, El Salvador maquiadoralarında, Diyarbakır’ın mahalle aralarında, Fas’ın yeraltı işliklerinde, Kuzey’in gözlerinden ırak, çocuk işçiler, genç kadınlar, Kuzey’in doymazca satın alıp biraz oyalandıktan sonra fırlatıp attığı akıllı telefonları, spor ayakkabıları, iPod’ları, bilgisayarları, tişörtleri, takıları, play station’ları, makyaj malzemelerini… üretiyor. Hem de sefalet ücretleri karşılığında… Bir başka deyişle, Marx’ın (ve özellikle de İngiltere’de Emekçi Sınıfların Durumu’nda Engels’in) betimlediği 19. yüzyıl kapitalizminin fazla uzağında değiliz. “Post” ya da değil, Marksizm’den esinlenen bir düşüncenin, küresel sömürü ve eşitsizlikler üzerine biraz daha kafa yorması gerekmiyor mu?
Bununla bağlantılı olarak ikinci ve daha önemli bir nokta ise, post-Marksist “tüketim toplumu” tasarımlarının, neoliberalizm ideologlarıyla birlikte, kapitalizmden bir “kopuş”u varsaymasıdır. Vurgu üretimden tüketime kayarken, iktisat ve siyaset, bir kenara itilir, semiyotik, psikanaliz, kültürel incelemeler gözde tahlil araçları olarak öne çıkartılır. Bir başka deyişle, bir veri kabul edilen “yabancılaşma” (müreffeh Kuzey kapitalizmi bireyi) ilgi odağına yerleştirilirken, yabancılaşmayı yaratan koşullar göz ardı edilir. Tüketim ve tüketim arzusu, Zeus’un öfkesine hedef olmuş ölümlüler için bir Tantalos yazgısıdır artık adeta; sıyrılınması güç bir ethos, sarıp sarmalayıcı ama faili meçhul bir zeitgeist’dır.
Oysa fail, bellidir. Bizatihi psikanalizin kurucusu Freud’un yeğeni Edward Bernays, siyasal propaganda ile reklamın aynı mantıkta işlediğinin ayırdına varmıştı ve ilk baskısını 1922’de yayınladığı Propaganda’da faili ortaya koymaktaydı:
“Kitlelerin örgütlü alışkanlık ve görüşlerinin bilinçli ve akıllı manipülasyonu demokratik bir toplumda önemli bir unsurdur. Toplumun bu göze görünmeyen mekanizmasını manipüle edenler, ülkenin gerçek yönetici iktidarını oluşturan görünmez hükümeti oluştururlar. Büyük ölçüde adını hiç duymadığımız adamlar tarafından yönetiliyoruz, akıllarımız kalıba dökülüyor, zevklerimiz biçimlendiriliyor, fikirlerimiz oluşturuluyor. Demokratik toplumumuzun örgütleniş tarzının mantıksal sonucudur bu…
Kişinin bu durum karşısında takınmayı tercih ettiği tutum ne olursa olsun, gündelik yaşamlarımızın hemen her alanında, ister siyaset olsun, ister iş dünyası, ister toplumsal davranışımız olsun, ister etik düşüncelerimiz; kitlelerin aklî süreçlerini ve toplumsal örüntülerini anlayan göreli az sayıda kişi tarafından yönetiliyoruz - yüz yirmi milyonun küçük bir kesimi. Kamusal aklı denetleyen telleri çeken, eski toplumsal güçleri dizginleyen, dünyayı bağlayıp yönlendirecek yeni tarzları icat edenler, onlar.”[21]
Bernays, “demokrasi”lerde insanların beyinlerini biçimlendiren, düşünce ve duygularının yönünü çizen bu “gizli el”in olmazsa olmazlığını ön varsaymaktaydı; ama en azından, insanlara “mal satma”ya (bu “mal” bir paket sigara, bir otomobil ya da bir siyasi parti, bir lider olabilir) yönelik çabanın, sınırlı sayıda bir ideolog grubu (Gramsci bunlara “organik aydınlar” diyor) tarafından yürütülen ideolojik bir girişim olduğunun ayırdındaydı; ve tüm bunlar, kapitalizmin işleyişine içkin, olmazsa olmaz süreçlerdi: “Eğer kapitalist ‘yumurta satmak’ istiyorsa, devlet yumurtaya teşvik uygular, propaganda ‘yumurta alın’ der, tüketiciye bir statü simgesi olarak yumurta imgesi satılır; ve oylama zamanı geldiğinde ‘insanların yumurtayı tercih ettiği’ çıkar ortaya. Sözün özü, insanlar retoriğe (insanları ikna sanatı) ve retoriğin modern biçimi olan propagandaya tabi tutulmaktadır.”[22]
Bu, insanların maruz kaldıkları propagandaya sorgusuz sualsiz boyun eğen pasif alıcılar mı, yoksa kendilerine sunulanla aktif bir müzakere sürdüren, seçen, alımlayan, yorumlayan etkin aktörler mi olduğu tartışmasından bağımsız olarak böyledir. Üretenler (bu durumda Güney’in sınıf bilincine varmamış yoksul emekçileri, kır yoksulları, göçmen işçiler, taşeronlaştırılmış beyaz yakalılar, deklase entelektüeller… hasılı geçinebilmek için işgücünden başka satılacak hiçbir şeyi olmayan milyarlar…), üretim araçlarını ve sevk ve idareyi elinde tutanlar (bu durumda çoğunlukla Çokuluslu şirketler ve onların taşeronları, bürokratları ve teknokratları) ve tüketiciler (alışveriş merkezlerinin raflarını, showroomları, sanal alışveriş kanallarını tıkabasa dolduran milyarlarca malı hırsla tüketen ve gözü bir türlü doymayan oniomanik (alış veriş hastalığına tutulmuş) yığınlar arasındaki karmaşık ilişkileri gözardı edip bu ilişki yumağının salt bir unsuru üzerinde duran tahliller, noksanlığa mahkûmdur. Nihayetinde benliğin kültürel kavranılışı ile dönemin iktisadî-siyasal uygulamaları arasında yakın bir korelasyon vardır ve dönüştürücü olmayı hedefleyen bir tahlil çerçevesi, bu korelasyonu çözümlemeye yönelmelidir.
Bu durumda “tüketim toplumu” üzerinde düşünürken, post-Marksist tahlillerinin bu noksanlığı, akıldan çıkarmamalı.
O zaman dilerseniz, baştaki küçük anekdotumuza, şu 18’ini bitirdiğinde milyarlık kredi çekip Lamborghini galerisi açma hayali kuran Murat sorunsalına dönelim.
“Bir ideoloji olarak neoliberal iktisadi, toplumsal ve siyasal ilişkilerin, yabancılaşmanın, ‘narsisizm’ olarak kavramsallaştırdığımız ayrı bir biçimine yol açtığını iddia ediyoruz,” diyor McDonald, Wearing ve Ponting.[23] Ve 21. yüzyılın tüketim toplumlarını karakterize eden narsisizmi Amerikan Psikiyatri Derneği’nin saptadığı kriterlere göre şöyle teşhis ediyorlar:
“Özbenlik düzleminden itibaren narsist, kendisine aşırı önem verir ve yetki tanır: başarı, parlaklık, güzellik ve ideal aşk fantezileriyle meşguldür. Narsistler yalnızca kendilerinden daha yüksek statüdekilerle ve özel ya da eşsiz nitelikli kişilerle ilişki kurmaya çabalar. Bir narsist aşırı beğenilmeyi gereksinir ve arzular ve kendilerine ve başkalarına ilişkin gerçekçi olmayan beklentilere sahiptir. Sürekli olarak başkalarını kendi amaçları doğrultusunda bilinçli-bilinçsiz istismar ettiklerinden, benmerkezci, sürekli kendileriyle meşgul davranışları, ilişkilerinde genellikle sorun yaratır. Bir narsist, başkalarının öznel deneyimlerine karşı empati, duyarlılık ya da kabulden yoksundur ve başkalarını kıskanır ya da kıskanıldığını düşünür.”[24]
Ancak, yabancılaşmanın özgül bir biçimi olarak narsisizm gökten zembille inmemiştir. Ya da münferit bir duygu/davranış bozukluğundan ibaret değildir. Yani narsisizm, Murat’a özgü bir bireysel bozukluk değildir. McDonald, Wearing ve Ponting bu spesifik bozukluğu neoliberal iktisat politikalarıyla bağdaştırıyorlar.
Nasıl mı?
Neoliberal uygulamalar istihdamı deregülarize ederken, öncelikle, kapitalizmin aile, cemaat, cinsiyet rolleri vb. verili statüleri aşındırarak birincil kimlik kaynağı kıldığı çalışmaya/mesleğe/sınıfa bağlı kimlik gösterenlerini etkisizleştirecektir. Bir yandan “tüm emekçiler için yaşam boyu istihdam güvencesi, saygın ve insanca bir emeklilik hakkı” gibi emek örgütlerinin önlerine koyduğu hedefler ve bunları kısmen de olsa ihtiva eden “sosyal devlet” uygulamaları neoliberalizm tarafından lağvedilerek… İş, böylelikle, yalnızca göçmenler, etnik azınlıklar, kadınlar, gençler gibi istihdamın saçağındakiler için değil, tüm emekçiler için geçici, arızî, sürdürülmesi başta kişisel performans olmak üzere çok sayıda kırılgan koşula bağlı bir “lütuf”a dönüşecektir. Yalnızca mavi yakalılar için değil, beyaz yakalılar için de. Sigorta elemanı, her ay belirli bir sayıda kişiyi sigortalamak zorundadır; üstelik bir önceki ay kazandığı fazla puanları ertesi aya aktaramamaktadır. Üç kez belirlenen hedefin altında kaldığında, personel müdürü kapıyı gösterir kendisine. Bankadaki müşteri temsilcileri her ay belirlenen bir kredi kotasını doldurmak, şubeye borcuna sadık, güvenilir yeni müşteriler kazanmak zorundadır; bunun için seyyar satıcılar gibi kapı kapı dolaşırlar. AVM’lerdeki satış elemanları, yalnız satış sırasında müşteriye hizmet vermekten değil, aynı zamanda ona aklında olmayan başka ürünleri pazarlamakla yükümlüdür. Öğretim elemanları akademik yükselme için bir yıl içinde belirli sayıda makale yayınlatmak zorundadırlar... vb. vb. Tüm ücretliler, sık sık yinelenen krizlerde, şirketin ilk aklına gelen önlem olarak uygulayacağı “işçi tensikatı”nda kapı önüne konulan olmamak için, ücret artışı talep etmeden, hatta aylarca ücretini alamadan, sosyal haklarından kesintilere razı olarak, işten atılan arkadaşının da işini üstlenmeye rıza göstererek çalışmak zorundadır.[25] Hiper rekabetçi küresel ekonomik çevre, rasyonelleşme ve münhasıran şirket kârlılığı üzerine odaklanan anlayış, sendikaların giderek güç yitirdiği, iş güvencesinin ortadan kalktığı, daha uzun ve daha yoğun çalışma saatlerine, kısa ya da sabit süreli sözleşmelere ya da proje temeline dayalı bir istihdam ortamını biçimlendirmiştir.
Bu koşullar, emekçiler arasındaki dayanışmayı tahrip ederek yüksek ölçüde rekabetçi bir çalışma ortamını biçimlendirir. Elemanlar birbirlerinin elindeki müşteriyi “kapmak”, diğerini personel müdürü nezdinde küçük düşürmek için birbirleriyle yarışır. “Narsist,” diyor Giddens, herkesi rakip kategorisine dahil etmekle, ekip çalışması ve işbirliğine övgüler düzerken, aynı zamanda derin antisosyal dürtüler beslemekle grup güvenliği ve sadakatini berhava edecektir. Kural ve düzenlemelere saygı va’zederken gizlice bu kuralların kendisini bağlamadığına inanacak, neoliberalizmin atomize toplumunda içkin ötekilik korkusunu sergileyecektir.”[26]
Evet, “narsist kişilik”, çalışanları ölümcül bir hem yukarıya doğru tırmanma, hem de istihdam piyasasının dışına düşüp meteliksiz kalmama, kredi kartı borçlarını ödeyememe yarışına sokan neoliberalizmin bataklığında biçimlenmektedir.
Ağır stres altında, insanı insanlığından uzaklaştıran, çevresindeki herkesi alt edilmesi, ayağı kaydırılması gereken bir rakip olarak görmesine yol açan bu “hayatta kalma” yarışında insanların yarışmayı sürdürebilmesi için sopanın yanısıra, bir de bir tutam ota ihtiyacı vardır.
İşte bu “bir tutam ot”, tüketimdir: yalnızca hayatta kalabilmek, karnını doyurmak, başını sokacak bir dam altı bulabilmek, soğuktan, sıcaktan korunabilmek, bir yerden bir yere gidebilmek, haberleşmek vb. için gerekli nesnelerin değil, kendini “krallar/kraliçeler” gibi hissetmesini sağlayacak şeylerin tüketimi…. Neoliberal ekonomi politikaların süreğen bir gelecek kaygısı, “durmayalım, düşeriz” telaşı, her gün varlık alanının bir parçasını sermayeye kaptırma, kendi yaşamını denetleyememe, geleceğini biçimlendirememe yetisizliğine mahkûm kıldığı insan(cık)lar için kendini güçlü, muktedir, yetkin, güzel, yakışıklı hissetme avuntusuna olan ihtiyaç…
Eskiden zenginler “esrarengiz”diler. Kentin gözlerden ırak semtlerinde, kale gibi duvarlarla, ağaçlarla gizlenmiş villalarında, gözlerden uzak bir yaşam sürerler, gazetecilerin hiç hoş karşılanmadığı özel kulüplerinde kendi aralarında eğlenir, magazin medyadan uzak durur, ille kamuoyu önünde boy göstermeleri gerektiğinde, hayırsever iş adamı/kadını pozlarına bürünürlerdi. Bugün bu “gizem” dağıldı. Milyarderler kulübü üyeleri villalarının kapılarını magazin basına ardına kadar açıyor, yatlarında sefa sürerken magazin muhabirlerine özel pozlar veriyor, lüks yaşamlarını en azından TV dizilerine yansıtarak tırmanma yarışında birbirlerini ezerek tutunmaya çalışan ölümlülere “rol modeli” sunuyorlar. Hiç değilse manken, futbolcu, film yıldızı gibi epigonları aracılığıyla…
“Zenginler Kulübü” yaşamının imgesi artık orada, adeta yeterince çaba gösteren herkesin erişebileceği bir yerde duruyor. Yatlar, özel jetler, şampanyanın su gibi aktığı partiler, elmas kolyeler, Şeyşel adalarında tatiller… süslüyor üç kuruş kazanmak için labirente sıkışmış fareler gibi koşuşturan modern şirket kölelerinin ya da işsiz güçsüz delikanlıların, genç kadınların düşlerini. Tamirci çırakları bir iPhone edinmek için parçalıyorlar kendilerini. Avustralyalı gençler hayatta başarının göstergelerinin ne olduğu sorulduğunda, bir solukta sıralıyorlar: seçkin modaevlerinden giyinmek, şöhret, interneti iyi kullanabilmek, prestijli mağazalardan alışveriş yapabilmek, üniversite mezuniyeti, bankada bir milyon dolarlık bir hesap ve “para getiren” bir konuda uzman kabul edilmek…
Ya televizyonla 1995 yılında tanışan Fijili genç kızların yüzde 74’ünün, TV yayınının başlamasından 34 ay sonra kendilerini “çok şişman” bulmaları, zayıflama araçlarına, diyet ürünlere yönelmeleri…
Veya ABD’de kredi kartı borçlarının Haziran 1996’da 1000.6 milyar dolardan Haziran 2007’de 2442.3 milyar dolara fırlayışı… Avustralya’da 18-24 yaş arası gençlerin ortalama kredi kartı borçlarının 14 000 doları geçmiş olması[27]… Ya da Türkiye’de büyük bölümü bireysel olmak üzere “batık” kredi miktarının 2014’de 36 milyar TL’den Ocak 2016’da 47 milyar TL’ye, borçlu sayısının ise 4 milyonu aşması[28]…
Ya da Coca Cola ve McDonalds dünyasının yol açtığı fazla kilolardan kurtulmak, “fit” görünmek, ideal bedene kavuşmak için spor salonlarına, zayıflatıcılara, diyet ürünlerine, kas geliştiricilere harcanan milyonlar.
“Bu meta fetişizmi (şeylere yönelik aşk), tözün yerini alıyor. Çevrim “yaşama ve var olma” sevincinden, ‘sahip olma’ sevincine, oradan da ‘sahipmiş gibi yapma’ sevincine kayıyor. Bir başka deyişle, tüketim güdümlü kapitalist toplumda milyardermiş gibi gözükmenin bir milyar dolara sahip olmaktan daha önemli gözüktüğü bir yere doğru ilerliyoruz! Bu fikirden ilerlersek, modern dilde ifade etmek gerekirse, kısa bir süre sonra hepimiz tweet’lerle konuşacağız ve değer kaç ‘beğeni’ kazandığımızla ve aynada kendimize nasıl baktığımızla ölçülecek. Bu kültürde şişirme ve gösteri günü kazanıyor ve töz ile hakikat anlamsız sayılıyor (ve sahtelikler hakikat olarak görülüyor).”[29]
İnsan(cık)lar milyarderlerin ve onların dalkavuklarının -mankenler, futbolcular, artistler…- göz kamaştırıcı yaşamlarını taklit etmek, bedenlerini sanal ortamda kendilerine sunulan modellere benzetmek için çırpınadururken, bir şey daha yitip gidiyor ellerinden: kolektif olarak yaşamı biçimlendirme perspektifi, örgütlü davranan kitlelerin yetilerine ilişkin özgüven…
Gözlemciler, “tüketim toplumları”nın önemi bir ortak özelliğinin siyasal katılımdaki belirgin düşüş olduğu kanısında birleşiyorlar. 2000’li yılların başlarından bu yana, pek çok ülkede seçimlere katılım oranı yıldan yıla düşüyor. “Oy versem de ne değişecek ki…” çaresizliği, siyasetten, giderek her türlü örgütlü çabadan kaçışa dönüşüyor. Kolektif davranışın dönüştürücü gücüne olan güvensizlik, çalışma yaşamındaki kıran kırana rekabetçilikle birleştiğinde, iPod’lar, parfümler, akıllı telefonlar, marka ya da marka taklidi giysiler, laptoplar, spor malzemeleri, egzotik yiyecekler, acentaların sunduğu tatil paketleri ve daha bir sürü ıvır zıvırla doldurmaya çalıştıkları bir boşluk açılıyor bireylerin ruhlarında… Lüzumsuz şeylerle doldurdukça genişleyen bir boşluk…
* * *
Marksizm’le, Leninizm’le, ya da hatta anarşizmle aranız nasıl, bilmiyorum. Ancak içinde yaşadığımız dünya muazzam boyutlara varmış eşitsizlikleri, bir avuç süper zengin nereye harcayacağını kestiremediği, tutarını kendisinin dahi bilemediği servetlere hükmederken açlığa, sefalete, sağlıksızlığa, eğitimsizliğe, enerji savaşlarında, küresel iklim değişikliklerinin yol açtığı kuraklıkta, kıtlıkta kırılmaya mahkûm kılınmış milyarları ve sınır tanımayan kapitalist iştahın elinde hızla tükenmekte olan doğası ile acilen bir devrimi gereksiniyor. Yalnızca emeğin, yalnızca insanlığın değil, yeryüzü yaşamının, bios’un kurtuluşunu hedefleyen küresel bir devrim.
Ve devrim için öyle üretici güçlerle üretim ilişkilerinin çelişkiye düşmesi filan yetmiyor. Yerküre olarak o koşula çoktan ulaştık.
Devrim için, bu dünyanın değişmesi gerektiğine inanan, başka bir dünyanın mümkün olduğunu bilen ve bu dünyayı kolektif bir çabayla, elleriyle kurabileceğine güvenen insanlar gerekiyor. Kapitalizmin gözlerinin önünde sahnelediği “çalış, didin, kazan, tüket” oyununu ve bu oyun uğruna sonsuz, nafile ve giderilemeyecek bir tüketim açlığına mahkûm kılınmayı elinin tersiyle itecek, personel müdürünün gözüne girmektense, mesai arkadaşının elinden tutmanın çok daha insana yaraşır, çok daha zenginleştirici bir edim olduğunun bilincinde gözü tok, gözü kara, umut dolu, kolektivist insanlar…
Bu durumda, neoliberalizme karşı, başka, yeni, eşitlikçi ve herkese yetecek bir dünya kurma mücadelesi, aynı zamanda piyasa ekonomisinin çürüttüğü, ya karşılıksız bir hedonizme, kof bir narsisizme ya da sefil bir yaşama yazgılı kıldığı insanları “verili” kabul etmeye ve yazıklanmaya değil, onları dönüştürmeye yönelik bir ahlâk mücadelesini gerekli kılıyor.
Murat’ın ufkunu Lamborghini pazarlamacılığından, dünyayı değiştirme iradesine doğru kaydıracak bir mücadele…
Hiçbirimiz, küresel neoliberalizm karşısında kendi gemimizi kurtaramayız. Ama hepimiz, yeni bir özgüven, kararlılık, umut ve ethos’la, hepimizi ve dünyayı, onu yok etmekte olan asalakların elinden kurtarabiliriz.

25 Eylül 2017 11:32:44, Çeşme Köyü.

N O T L A R
[1] 22 Ekim 2017 tarihinde Özgür Üniversite’nin “Kapitalizmin Neden Bir Geleceği Yok” başlığıyla İstanbul’da düzenlediği Sempozyumun 4. Oturumu’ndaki “Etik Kriz” konulu konuşma… Kaldıraç,  No:196, Kasım 2017…
[2] George Bush, Eylül 2001.
[3] Dario Kenner, “The inequality of Overconsumption: The Ecological Footprint of The Richest”, Kasım 2015… http://whygreeneconomy.org/inequality-of-overconsumption/
[5] Yalnız New York’da değil, Lamborghini CEO’su Brett David, Arjantin, Venezüella, Çin ve Rusya’dan gelen siparişlerin kendilerini dahi şaşırttığını söylüyor. (Lynn Stuart Parramore, “The Obscene Lifestyles of The New Global Super-Rich”, Alternet, 24 Ocak 2014… http://www.salon.com/2014/01/24/the_obscene_lifestyles_of_the_global_super_rich_partner/)
[6] “All That Money Can Buy - The Lifestyle Of The Super Rich”… https://www.naamagazine.com/lifestyle/all-that-money-can-buy-the-lifestyle-of-the-superrich/
[7] “What is Extreme Poverty?”… https://www.thelifeyoucansave.org/learn-more/what-is-extreme-poverty
[8] Lynn Stuart Parramore, “The Obscene Lifestyles of The New Global Super-Rich”, Alternet, 24 Ocak 2014… http://www.salon.com/2014/01/24/the_obscene_lifestyles_of_the_global_super_rich_partner/
[9] Sesilia Whitestone, “İyi Bir Yatırım Olarak Mars ve Ay’dan Arazi Almak Hakkında Bilmeniz Gereken 10 Şey”… https://onedio.com/haber/iyi-bir-yatirim-olarak-mars-ve-ay-dan-arazi-almak-433909
[10] Çinli bir iş adamı, annesi için, altın kaplama toplardan selamlama atışı yapıldığı, 600 kişilik bir bandonun eşlik ettiği bir cenaze töreni düzenledi. (Lynn Stuart Parramore, “The Obscene Lifestyles of The New Global Super-Rich”, Alternet, 24 Ocak 2014… http://www.salon.com/2014/01/24/the_obscene_lifestyles_of_the_ global_super_rich_partner/)
[11] Peter McLaren ve Zeus Leonardo. “Jean Baudrillard: From Marxism to Terrorist Pedagogy,” Naming the Multiple: Poststructuralism and Education içinde. Der.: Michael Peters. Connecticut: Bergin and Garvey, 1998: 222.
[12] Jean Baudrillard. “The Consumer Society”, Jean Baudrillard: Selected Writings içinde, der.: Mark Poster. Stanford: Stanford University Press, 2001: 41.
[13] “Hannah Arendt and Jean Baudrillard: Pedagogy in the Consumer Society”… http://infed.org/mobi/hannah-arendt-and-jean-baudrillard-pedagogy-in-the-consumer-society.
[14] “Bu, en azından benim kullanımında işlevi, kültürde yeni formel özelliklerin ortaya çıkışını, genellikle örtmeceli bir şekilde modernleşme, sanayi-sonrası ya da tüketim toplumu, medya ya da gösteri toplumu ya da çokuluslu kapitalizm olarak tanımlanan yeni tip bir toplumsal yaşam ile yeni bir iktisadi düzenin ortaya çıkışıyla bağdaştırmak olan bir dönemleştirme kavramıdır. Kapitalizmin bu yeni momenti, ABD’nde 1940’ların sonu ya da 50’lerin başlarındaki savaş-sonrası sıçrama ya da Fransa’da 1958’de Beşinci Cumhuriyet’in kuruluşuyla başlatılabilir.1960’lar birçok bakımdan anahtar geçiş dönemidir; yeni uluslararası düzenin (yeni-sömürgecilik, Yeşil Devrim, bilgisayarlaşma ve elektronik bilişim çağı) eşzamanlı olarak yerleşikleştiği aynı zamanda kendi içsel çelişkileri ve dış direniş tarafından sarsıldığı bir dönemdir.” (Frederic Jameson, Postmodernism and Consumer Society”… http://art.ucsc.edu/sites/default/files/Jameson_Postmodernism_and_Consumer_Society.pdf)
[15] Zygmunt Bauman, “The Self in a Consumer Society”, The Hedgehog Review, Güz 1999: 36.
[16] Zygmunt Bauman (2005) Work, Consumerism and the New Poor Maidenhead, UK: Open UP.
[17] Bauman işbölümü, işbirliği ve koordinasyon gerektiren “kolektif bir çaba”, karşılıklı yükümlülüklere dayalı bir topluluk varsayan olan üretken çalışma karşısına, “tümüyle bireysel, tekil ve eninde sonunda yalnız bir faaliyet” olan tüketimi koyar.
[18] “I can’t Get no Satisfaction: Consumption, Identity and Alienation” 16 Ekim 2008… https://wellsharp.wordpress.com/2008/10/16/i-cant-get-no-satisfaction-consumption-identity-and-alienation/
[19] “Hannah Arendt and Jean Baudrillard: Pedagogy in the Consumer Society”… http://infed.org/mobi/hannah-arendt-and-jean-baudrillard-pedagogy-in-the-consumer-society.
[20] Jean Baudrillard. “The System of Objects”, Jean Baudrillard: Selected Writings içinde, der.: Mark Poster. Stanford: Stanford University Press, 2001: 16.
[21] Edward L. Bernays, Propaganda, New York, Horace Liveright, 1928: 9-10.
[22] Thomas DeMichele,“Commodity Fetishism, Consumerism, the Society of the Spectacle, Alienation, and More”, 10 Temmuz 2017… http://factmyth.com/commodity-fetishism-consumerism-the-society-of-the-spectacle-alienation-and-more/
[23] Matthew McDonald, Stephen Wearing ve Jess Ponting, “Narcissism and Neo-Liberalism: Work, Leisure and Alienation in an Era of Consumption”, Loisir et Societe / Society and Leisure, 2008, c. 30, No. 2, ss. 489-510.
[24] McDonald, Wearing ve Ponting, a.g.m.
[25] İngiltere’de gerçekleştirilen bir araştırma, çalışanların yüzde 42’sinin haftada 48 saatten daha uzun süre çalıştığını, yüzde 51’inin ise beş yıl öncesine göre daha uzun çalıştığını göstermekte. ABD’nde ise, kişi başına ortalama yıllık çalışma süresi 163 iş saati, yani bir ay uzamış durumda! (Akt. McDonald, Wearing ve Ponting, a.g.m.)
[26] A. Giddens, (1991). Modernity and Self-Identity: Self and Society in the Late Modern age., Stanford CA: Stanford University Press.
[27] McDonald, Wearing ve Ponting, a.g.m.
[28] Pelin Ünker, “Batık Kredi Zirve Yaptı”, Cumhuriyet, 28 Ocak 2016.
[29] Thomas DeMichele,“Commodity Fetishism, Consumerism, the Society of the Spectacle, Alienation, and More”, 10 Temmuz 2017… http://factmyth.com/commodity-fetishism-consumerism-the-society-of-the-spectacle-alienation-and-more/

Yorum Ekle

BLOGGER

|/fa-clock-o/ Başlıklar$type=list-tab$c=5$date=1$au=0$page=1$sn=1

/fa-star-o/ Öne Cıkanlar$type=list-tab

/fa-comments/ Yorumlar$type=list-tab$com=0$c=5$src=recent-comments$pages=1

/fa-history/ Arşivden $type=list-tab$source=random-posts$author=0$c=5

/fa-users/ TAKIP ET

Ad

“HOŞGÖRÜDEN EŞİTLİĞE: TÜRKLERLE ERMENİLER ARASINDAKİ GÜÇ İLİŞKİLERİNİ BİR SİVİL HAKLAR MODELİ ARACILIĞIYLA DEĞİŞTİRMEK,1,“KOBANÊ’NİN ‘BİZ’İMLE NE ALÂKÂSI VAR?,1,“NEFRET SUÇLARI” VE “ZEHİRLİ KAN” ÜZERİNE,1,1 MAYIS 2015’DE İSTİKAMET(İMİZ) -2014’TE OLDUĞU GİBİ!- TAKSİM,1,1 MAYIS 2016 DERS(LER)İ,1,1 MAYIS’A GİDERKEN: AKP KADINLAR İÇİN NE YAPTI,1,1 mayis,13,100. YAŞINDA EKİM DEVRİMİ’NİN ANIMSATTIKLARI,1,100’E 1 KALA ERMENİ GERÇEĞİNİN TOPOĞRAFYASI,1,12 eylul,4,12 EYLÜL 2010 SONRASI,1,12 EYLÜL KİME KARŞIYDI?,1,12 EYLÜL YARGILANDI… MI?,1,12 EYLÜL’Ü YARGILAMAK...,1,1915- HRANT VE ADALET,1,1968’İN 50. YILINDA SARI YELEKLİLER,1,2013,1,2014,1,2014 İÇİN 2013’ÜN 1 MAYIS DERSLERİ,1,2015,1,2015 1 MAYIS’INDAN 2016’YA YİNE YENİDEN ISRARLA TAKSİM,1,2016,1,2018,1,2019: YERKÜREDE VE COĞRAFYAMIZDA İŞÇİ SINIFI(MIZ),1,23 NİSAN BİTTİ ‘KUTLU DOĞUM’ VERELİM,1,24 HAZİRAN SEÇİM(LER)İ VE TAVIR(IMIZ),1,7 HAZİRAN 2015 SEÇİMLERİ’NE DAİR -GEREKÇELİ- TAVRIMIZ,1,7 HAZİRAN’DAN 1 KASIM’A HDP NOTLARI,1,8 mart,3,A-UTOPYA’YA UNUTULMAZ BİR YOLCULUK,1,ABD EMPERYALİZMİ VE VENEZÜELLA 2019,1,AÇIK SÖZLÜ OLMAK İYİDİR (7 HAZİRAN SONRASINA DAİR DEĞERLENDİRME),1,ADALET: ANTROPOLOJİK BİR BAKIŞ,1,afis,1,AFRİN (VE SURİYE’N)İN ÖTESİDİR,1,AFRİN (VE SURİYE),1,AKADEMİNİN ÖZGÜRLÜĞÜ İÇİN,1,akademisyen,2,AKADEMİSYEN SORUMLULUĞU,1,AKLIMIZDA TAŞIYORUZ SİZLERİ,1,akp,36,AKP İKTİDARI VE GÜNDELİK HAYATIN İSLÂMİLEŞTİRİLMESİ,1,AKP İSLÂM FAŞİZM ve KADINLAR,1,akp.kriz,1,AKP’NİN ‘KÜLTÜR POLİTİKALARI’?,1,AKP’NİN “DERİN DEVLET”İ,1,AKP’NİN “KINDER KUCHE KIRCHE”Sİ,1,AKP’NİN “MUHAFAZAKÂR”LIĞI NEYE DENK DÜŞER,1,AKP’NİN “ORGANİK AYDINLARI” VE HAZİRAN KALKIŞMASI,1,AKP’NİN BAŞKAN”LIĞI,1,AKP’NİN EĞİTİM SİSTEMİ Mİ DEDİNİZ,1,AKP’NİN EĞİTİM SİSTEMİ: MİLLİYETÇİ MANEVİYATÇI VE PİYASACI,1,AKP’NİN EĞİTİM SİSTEMİYLE İMTİHANI,1,AKP’NİN KADINLARA KARŞI SAVAŞI: MADAM GİBİ ÖLMEK,1,AKP’NİN MUHAFAZAKÂRLIĞI İSLÂMCILIĞI NEOLİBERALİZMİ VE KADINLAR,1,aktuel,4,aktüel,2,ALEVÎLİK VE SINIF MÜCADELESİ: KÜLTÜR VE EKONOMİ POLİTİK,1,aleviler,1,amerika,1,ANADOLU’NUN “YA BASTA”SI,1,antropoloji,10,ANTROPOLOJİ: NASIL VE NİÇİN,1,arkeoloji,1,ARSIV,1,ATAERKİ” ÜZERİNE,1,ATAERKİL PAZARLIK BOZULDU,1,AVM’LER,1,AVRUPA BİRLİĞİ: ÇOKKÜLTÜRCÜLÜĞÜN “KRİZİ”,1,aydinlar,9,aydinlar devrimciler,27,AYŞE ÖĞRETMEN “DAVA”SININ ANIMSATTIĞI,1,Barış Bildirimi metni,1,baris,7,basin,3,BAŞKALDIRIDIR MİZAH YA DA HİÇ!,1,BE ZİMAN JÎYAN NA BE,1,BEJDAR’IN TUTSAK ALINAMAYAN ŞİİRLERİ,1,BEKLE BİZİ -YENİDEN- TAKSİM,1,BELLEKLE GELECEĞİN KARŞILAŞMASI,1,bilim,3,BİR “ELEŞTİRİ”YE KISA KENAR NOTLARI,1,BİR “İMKÂNSIZ AŞK” HİKÂYESİ: “AKADEMİ VE ÖZGÜRLÜK,1,BİR “PRAKSİS ANTROPOLOJİSİ” İÇİN,1,BİR AYDIN(LIK) HÂLİ FİKRET BAŞKAYA,1,BİR DAHA ASLA DİYEBİLMEK İÇİN: GÖZALTINDA KAYIPLAR,1,BİR İKTİDAR (YENİDEN-)ÜRETME ARACI OLARAK MOBBİNG[*],1,BİR İKTİDAR ARACI OLARAK KORKU,1,BİR KEZ DAHA “TERÖR” MÜ,1,BİR KİMLİK SİYASETİ OLARAK MİLLİYETÇİLİK VE IRKÇILIK,1,BİR MİLAT: REFERANDUM VE SONRASI,1,BİYOLOJİ KADER Mİ? ya da “FITRAT”A DAİR,1,BİZİM DELİLERİMİZ,1,BM DB VE IMF’NIN DILINDE KADIN YOKSULLUĞU,1,bölge,3,BU 12 EYLÜL REJİMİ… BURADAN ÇIKIŞ YOK,1,BU NE ŞİDDET BU CELÂL? (YA DA “GULYABANİ” KİM),1,BUGÜN ADNAN YÜCEL KONUŞACAĞIZ,1,CELLATLARIN DÖKTÜKLERİ KAN,1,cevre,12,CHARLIE HEBDO’YA SALDIRI TE’VİLLERİ VE TAVRIMIZ,1,chd,1,cinayetler,12,CUJUS REGIO EJUS RELIGIO,1,CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİ VEYA BU KADAR YETKİYİ BABANIZA VERİR MİYDİNİZ,1,Çile'nin Antropolojisi: Bir Anı Bir Gözlem ve Bir Tahlil Girişimi,1,ÇOCUKLAR ÖLMESİN DEMEK TERÖR SUÇU MU,1,ÇOCUKLARININ ETİYLE BESLENEN ÜLKE,1,ÇÖZÜMÜN SOSYO-EKONOMİK YANI,1,DAĞLAR ERİRSE – ZEVEBÂN,1,DAİMA YAŞAYACAKTIR İSMİYLE MÜSEMMA YAŞAR KEMAL,1,DARBE GİRİŞİMİ VE SONRASI,1,dava,13,davalar,1,DELİ DUMRUL’UN “KENTSEL DÖNÜŞÜM”Ü ya da YOLSUZLUK RANTIN İKİZ KARDEŞİDİR,1,DEMİRİN TUNCUNA İNSANIN...,1,demokrasi,1,DEMOKRATİKLEŞ-ME PAKETİ,1,dersim,2,devlet,12,DEVLETİN ERKEKLERİ YA DA KADINA ŞİDDET NASIL ÖNLENMEZ,1,DEVLETİN KÜRTAJI: ROBOSKÎ,1,DEVLETLÛLAR,1,devrim,8,DİĞERLERİ VE KENT HAKLARI…[*],1,dinler,7,DİNLER İSLÂM VE KADIN BEDENİ,1,dinleti,1,DİRENEN DAMAR[*] ÇÜRÜMEYEN,1,direnis,3,dunya,5,dünya,52,düsünce özgürlügü,2,EGEMENLERİN “PYRRHUS ZAFERİ”: F-TİPİ,1,egitim,11,EKİM DEVRİMİ SOSYALİZM KADINLARIN KURTULUŞU,1,ekoloji,10,ekonomi,7,elestiri,1,ELEŞTİRİ HAYATTIR; YAŞATIR,1,emek,14,emekciler,3,EMEKÇİLER İŞSİZLER YOKSULLAR NEREDE,1,emperyalizm,7,EMPERYALİZM- T. “C” VE AFRİN,1,enternasyonalizm,1,ENTERNASYONALİZM ÜZERİNE NOTLAR,1,ERCAN BİNAY’DAN (BAFRA T TİPİ) MEKTUP VAR: ABDULLAH KALAY’A ÖZGÜRLÜK,1,ermeniler,4,ESKİ(MEYEN)/ YENİ TÜRKİYE”DE BARIŞ (MI),1,etnoloji,2,EVET ÇIKSA DA “HAYIR”,1,EVLAT YOLDAŞ,1,fasizm,6,FAŞİZM VE KADINLAR,1,felsefe,1,feminist,1,FİDEL İÇİN SANCAĞI YARIYA İNDİRMEYİN DAHA DA YÜKSELTİN,1,FRIEDRICH ENGELS VE AİLENİN,1,genclik,2,GERÇEKTEN DE NEDİR TERÖR,1,GÖBEKLİTEPE BİZE NEYİ ANLATIYOR,1,güncel,3,gündem,11,GÜNDEM’E DÜNE VE BUGÜNE DAİR,1,HAFIZASINI YİTİRMEYEN “DERSİM’E AĞIT,1,hakkinda,1,HÂL ÜLKEYİ KUTUPLAŞTIRIYOR,1,HÂL VE GİDİŞ(İMİZ),1,HANGİMİZ ÖZGÜRÜZ Kİ,1,hareketler,1,Hasta Tutsak Abdullah Kalay 2. Heyet Raporuna Rağmen Tahliye Edilmiyor!‏‏,1,HAVADIR SUDUR ATEŞTİR YANİ HAYATTIR GRUP YORUM,1,HER GÜN DÖRT İŞÇİ BEŞ KADIN,1,HER KÖYDE BİR “KÖPEK” VARDIR,1,HİÇLEŞTİRİLME KAYGISINDAN ÖFKEYE SARI YELEKLİLER,1,HRANT,1,hrant dink,4,hrant dink'in katline 2015 perspektifinden bakmak,1,hukuk adalet,31,IŞILTILI VE “TEHLİKELİ” BİR KADIN: SUAT DERVİŞ,1,IŞİD VE İSLÂMCI “FEMİNİSTLER”,1,ibrahim kaypakkaya,1,İFADE ÖZGÜR(LÜĞÜ) MÜ,1,İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ VAZGEÇİLEMEZ ÖNCELİKLİ DEĞERDİR,1,iktidar,10,iletisim,2,inanc,7,insan haklari,1,isci-sendika,11,islam,14,islam.ortadogu,1,İSLÂMCI-MUHAFAZAKÂRIN ZİHİN HARİTASINDA BİR GEZİNTİ: “NASIL BİR KADIN(LIK),1,İSTANBUL SEÇİMİ - BİR DEĞERLENDİRME,1,isyan,15,İŞÇİ SINIFI 2017 1 MAYIS(’IMIZ) VE KATLİAMIN 40. YILINDA TAKSİM,1,İŞÇİ SINIFININ KADINLAŞMASI,1,İTİRAZ VE ELEŞTİRİ “HAZIROL”DA DURMAZ,1,İYİ Kİ YAŞADILAR İYİ Kİ YAZDILAR,1,KADIN(LAR) VE DEVRİM(LER),1,KADINLAR KAPİTALİZM FAŞİZM VE AKP,1,KADINLAR GERÇEKTEN DE “SINIFLAR-ÜSTÜ” MÜ,1,KADINLAR İÇİN OLABİLECEK EN KÖTÜ ALAŞIMIN ORTASINDAYIZ,1,KADINLARA KENTLERE GECELERE DAİR,1,KADINLARIN KURTULUŞU: MARKSİZM’SİZ OLUR MU,1,kadin,55,kadinlar,11,KALBİM(İZ) CİZRE’DEDİR,1,kapitalizm,19,KAPİTALİZM KÜLTÜR DİRENİŞ,1,KAPİTALİZMİN KENDİNİ İMHASI: NEOLİBERALİZM,1,kart,1,katlamlar,1,katliamlar,7,KELLE FIYATINA HÜRRIYET ESIRLIK BEDAVA,1,KENTİ (YOKSULLARINDAN) TEMİZLEMEK,1,KEŞFEDİLMEMİŞ GELECEĞİN BİÇİMLENMESİ İÇİNDİ SAMİR AMİN,1,kitap,35,KOBANÊ BİZİMDİR BİZ KOBANÊ’YİZ,1,KOLEKTİF BİR DEVLET CİNAYETİ: HRANT DİNK,1,komünizm,4,kriz,49,KRİZ SAVAŞ VE İŞÇİ SINIFI ÜZERİNE GÖRÜŞLER,1,KRİZDEN İNSAN MANZARALARI[*],1,KÜLTÜR “YERLİ VE MİLLİ” MİDİR?YA DA NEDİR,1,kültür sanat,29,KÜRESEL KÜLTÜR” MÜ,1,kürt sorunu,1,laiklik,1,LAİKLİK Mİ HANGİSİ,1,latin amerika,11,LATİN AMERİKA: SAĞIN GERİ DÖNÜŞÜ - 1/ BREZİLYA ÖRNEĞİ,1,LATİN AMERİKA: SAĞIN GERİ DÖNÜŞÜ-2/ PARAGUAY: “TEKNİK DARBE,1,LATİN AMERİKA’DA BARIŞ SÜREÇLERİ,1,LATİN AMERİKA’DAN “BARIŞ SÜREÇLERİ”: EL SALVADOR ÖRNEĞİ,1,LATİN AMERİKA’NIN DESAPARECIDO’LARI,1,leninizm,2,LÜZUM” ÜZERE: BİR KEZ DAHA İSTANBUL SEÇİMİ,1,MAĞLUP MU DENİR ŞİMDİ ONLARA?,1,MARKSİST-LENİNİST ROMAN YAZARI : VEDAT TÜRKALİ,1,marksizm,5,MARKSİZM + V. İ. LENİN = EKİM DEVRİMİ (NOTLARI),1,MARKSİZM AİLE AŞK CİNSELLİK ÜZERİNE SÖYLEŞİ,1,MARKSİZM VE KADIN ÜZERİNE,1,Marksizm ve Kadın: Emek Aşk Aile,3,MARKSİZM VE KADINLARIN KURTULUŞU,1,MARX’IN DÜŞÜNCE DÜNYASINA BİR SEYAHAT: ETNOLOJİ DEFTERLERİ,1,MARX’TAN ÖĞRENEN BİR ÇUKUROVALI: OKTAY ETİMAN,1,MASKELİ FAŞİZM: “POPÜLİST AŞIRI SAĞ,1,medya,1,MEVTAYI İYİ BİLMEZDİK,1,milliyetci,2,mizah,2,MURAT’IN DÜŞÜ LAMBORGHİNİLER VE DÜNYAYI DEĞİŞTİREBİLMEK,1,mücadele,12,MÜCADELE BOYU BİR YAŞAM: SCHAFIK JORGE HANDAL,1,MÜCADELEYE DEVAM”[1] “BU DAHA BAŞLANGIÇ,1,NE OLDU O “İMTİYAZSIZ SINIFSIZ KAYNAŞMIŞ KİTLE”YE,1,NEO-FAŞİZM(LER) “FEMİNİST” Mİ,1,NEO-LİBERAL TÜRKİYE’DE MUHAFAZAKÂRLAŞMA/ DÜŞKÜNLEŞME DİYALEKTİĞİ,1,NEO-LİBERAL TÜRKİYE’NİN “EN ALTTAKİLER”İ: İŞÇİ SINIFI KÜRTLEŞİRKEN,1,neoliberal,9,newroz,1,NİCE ONYILLARA ‘YENİKAPI’LI YOLDAŞLAR,1,O GÜN BU ÜLKEDE. O GÜN O ALANDA,1,OĞLUM(UZ) ÖLÜMSÜZDÜR,1,ohal,4,OKTAY AĞABEY(İMİZ,1,ONLAR ÇALIP ÇIRPTIKÇA BİZ YOKSULLAŞIYORUZ,1,ORÇUN,1,ortadogu,8,ORTADOĞU’DA BİR KARABASAN: IŞİD,1,OSMANLI’YI “İHYA” ETMEK: AKP’NİN TÖRENLERİ,1,OTUZÜÇ KOR DÜŞTÜ YÜREĞİMİZE…,1,ÖFKELENİNCE ÇOK GÜZEL OLUYORSUN TÜRKİYE,1,ÖFORİNİN ORTASINDA,1,ÖĞRETTİKLERİ HATIRLATTIKLARIYLA GREİF DİRENİŞİ,1,ÖLÜMSÜZ ABİ(MİZ) OKTAY ETİMAN,1,ÖRGÜTLÜ MÜCADELE ETİĞİ VE SOSYALİST DEMOKRAS,1,öteki,25,ÖZEL MÜLKİYETİN DEVLETİN KÖKENİ ÜZERİNE,1,ÖZERKLİKÇİ ANAYASA SONRASINDA BOLİVYA DERSLERİ,1,ÖZGECAN’IN KATLİNİN AKP’YLE NE İLGİSİ VAR,1,özgeçmis,1,özgürlük,2,panel,3,PARANOYA VE MEGALOMANİNİN (“YENİ”) REJİMİ,1,PARİS KATLİAMI “BARIŞ SÜRECİ” VE HESAPLAŞMA,1,politika,11,POPÜLER KÜLTÜRE ELEŞTİREL BAKIŞLAR - KISA BİR TARİHÇE,1,protesto,2,RECEP’İN TÜRKÜ(/ŞİİR)LERİ,1,referandum,3,rejim,1,roboski,1,ROBOSKİ’NİN KANAYAN KARANFİLİ,1,röportaj,12,SAHİ “VESAYET (REJİMİ)” KALKTI MI,1,SAHİCİ OLMAK,1,savas,3,savas-baris,1,SAVAŞ ŞIDDET ÜZERINE EKONOMI-POLITIK VE ANTROPOLOJIK NOTLAR,1,SAYGI VE HAYRANLIKLA ÇHD GENEL KURULU’NA,1,secim,17,secimler,4,seçim,5,SEÇİMLERİN SONRASINDA,1,seminer,1,sempozyum,1,SEN ÇÜRÜMENİN RESMİNİ ÇİZEBİLİR MİSİN ABİDİN?YA DA MEMLEKETTEN EĞİTİM MANZARALARI,1,SEN MİSİN “BARIŞ” DİYEN,1,sibel özbudun,1,sinifsal bakis,8,SİVAS KATLİAMI O GÜN ORADA BİTMEDİ,1,siyonizm,2,SİYONİZM ANTİ-SEMİTİZM VE BİR “MUGALATA” ÜZERİNE,1,SOMA “SON” OLSUN; AMA DEĞİL,1,sosyal bilimler,4,SOSYAL BİLİMLER: BİR ŞEY YAPMALI,1,sosyalizm,10,SOYKIRIM ÜZERİNE RESMÎ SÖYLEMLER ya da T.C. SOYKIRIMI NEDEN TANIMALIDIR,1,SOYKIRIMA TANIKLIK(LAR),1,soykirim,2,söylesi,1,söyleşi,2,SÖYLEŞİ: OKURYAZARLIK ÜZERİNE,1,suriye,2,SURUÇ’UN İŞARET ETTİĞİ,1,SUSMA SUSTUKÇA SIRA SANA MUTLAKA GELECEK,1,SUSMA! SUSTUKÇA SIRA SANA GELECEK,1,SUYUN DELİ DUMRULLARI: ÖZELLEŞTİRMELER,1,SÜREKLİLEŞTİRİLEN OHAL VE,1,ŞİDDET Mİ MEŞRUİYET YİTİMİ Mİ,1,ŞİDDET NEDEN KAPİTALİZMİN “OLMAZSA OLMAZI”DIR,1,taksim,3,tanitim,11,TANTALOS’U YARATMAK,1,tarih,14,tck,2,tck301,1,temel demirer,17,tercüme,2,terör,1,TIMEO HOMINEM UNIUS LIBRI/ TEK KİTAPLI İNSANDAN KORKARIM,1,TOTALİTARYANİZMİ SOKAKTA ALT EDEBİLMEK,1,TOTALİTERLEŞMEYE İHVAN’LAŞMAYA KARŞI,1,TÖREN ULUS-DEVLET İKTİDAR[*],1,Turkey a Beauty When Angry,1,tüketim,1,Türk Akademiası: Gerçekten kadınlar için Bir Cennet mi,1,TÜRK HALKI BARIŞÇI MI,1,TÜRK(İYE) İSLÂMI’NDA KADIN OLMAK,1,türkiye,76,ULAŞ ULAŞ’TIR,1,UNUTMAYACAĞIZ UNUTTURMAYACAĞIZ: ŞAHİT OL ANKARA GARI,1,UNUTULMAMASI GEREKENLER,1,üniversite,6,ÜNİVERSİTEYİ ÖLDÜRMENİN SEKİZ YOLU (YA DA ÜNİVERSİTE PİYASAYA NASIL ENTEGRE OLUR,1,VAHŞETİN ALTERNATİFİ VAR ELBETTE,1,VAR OLANDAN KOPMAK İÇİN YEREL SEÇİM VE SORU(N)LARI,1,VENEZÜELLA VE EMPERYALİZM KONUSU,1,VESAYET REJİMİ” ÖLDÜ YAŞASIN “İLERİ DEMOKRASİ,1,video,24,VURUN “ÖTEKİ”NE,1,YA SEV YA TERKET: BİR BİAT ARACI OLARAK MOBBİNG,1,YA SOSYALİZM YA BARBARLIK,1,YANIT: OLAN VE GELEN[*],1,YARGI BAĞIMSIZLIĞI” MI DEDİNİZ,1,yasam,17,YENİ TOPLUMSAL HAREKETLER NE KADAR “YENİ”,1,yeni yil,2,YENİ YÖK YASA TASLAĞI ÜZERİNE: PİYASA ÜNİVERSİTEYİ YUTARKEN,1,YENİDEN HAYKIRABİLMEK: “YERİMİZ MUTFAK DEĞİL DÜNYA,1,YERELİ BİRLİKTE YÖNETMEK - NASIL BİR DÜNYA İSTİYORSAK ÖYLE BİR YEREL YÖNETİM,1,YILDIZLARIN GÜNCESİNİ TUTAN ADAM: CENGİZ GÜNDOĞDU,1,yök,3,yönetim,1,YÜREĞİMİZDE,1,ZAPATİSTALARIN 33. YILI: BİR DEĞERLENDİRME,1,ZEYTİNLİĞİ ZİNDAN YAPAN SİSTEMATİK ZULME DİRENENLER,1,ZİNDAN(LAR)IN TÜRKÇESİ,1,ZORUNLU BİR AÇIKLAMA (II)… VE BİR EKLEME,1,
ltr
item
sibel🍂özbudun: MURAT’IN DÜŞÜ, LAMBORGHİNİLER VE DÜNYAYI DEĞİŞTİREBİLMEK…[1]
MURAT’IN DÜŞÜ, LAMBORGHİNİLER VE DÜNYAYI DEĞİŞTİREBİLMEK…[1]
sibel🍂özbudun
https://sibelozbudun.blogspot.com/2017/11/muratin-dusu-lamborghiniler-ve-dunyayi.html
https://sibelozbudun.blogspot.com/
https://sibelozbudun.blogspot.com/
https://sibelozbudun.blogspot.com/2017/11/muratin-dusu-lamborghiniler-ve-dunyayi.html
true
1739006321341950428
UTF-8
Loaded All Posts Not found any posts Diger daha fazla Yanıtla Cancel reply Sil Ana Sayfa Sayfa Posta Hepsini Gör BUNA BENZER Etiket Arsiv Ara Bütün Yayinlar İsteğiniz gönderi bulunamadı Ana Sayfaya Dön Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Paz Pts Sal Car Per Cum Cmt January February March April May June July August September October November December Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara simdi 1 dakika önce $$1$$ minutes ago 1 saat önce $$1$$ hours ago dün $$1$$ days ago $$1$$ weeks ago more than 5 weeks ago Followers Follow THIS CONTENT IS PREMIUM Please share to unlock Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy